Giải ngố

“Nghe bảo chơi chứng khoán là giàu?”. “Ủa vậy chứng khoán là cái chi chi rứa?”. “Mua xong rồi... mình giữ hay mình ăn được luôn?”. Hold up! Nếu bạn cũng từng thốt lên y chang như vậy thì… xin chúc mừng, bạn vừa bước vào “vũ trụ bảng điện” – nơi con tim loạn nhịp vì xanh đỏ tím vàng. * Chứng khoán là gì? Chứng khoán có từ khi nào? Hiểu đơn giản thì chứng khoán là cách bạn mua một phần nhỏ xíu xiu của một công ty – y như mua cổ phần mở quán trà sữa cùng bạn bè vậy. Ví dụ thứ nhất: Ngày xửa ngày xưa (thật ra là thế kỷ 17), người ta không đủ tiền để tự mua cả con tàu đi buôn, nên rủ nhau góp vốn. Ai góp tiền thì được “tấm giấy hứa” – gọi là cổ phiếu. Tàu lời thì chia tiền, tàu chìm thì cùng khóc. Và thế là thị trường chứng khoán ra đời. Đơn giản là nơi để mua bán những tờ giấy mang tất cả niềm tin và hi vọng này. Ví dụ thứ hai: Hoặc có những trường hợp cũng từ hồi xưa, doanh nghiệp muốn mở rộng thì đi vay ngân hàng hoặc mượn người thân. Giờ thì... quá mệt! Vậy nên họ rao: “Ê mấy ông, tui cần tiền làm ăn, ai góp tiền với tui thì tui chia cổ phần cho nha!”. Boom! Thế là chứng khoán ra đời – công ty gọi vốn, nhà đầu tư bỏ tiền, đôi bên cùng win. Vậy là bạn bỏ tiền ra, ngồi rung đùi, chờ công ty làm ăn khấm khá thì chia lời (gọi là cổ tức), còn như công ty bết bát coi như mất vốn dần (gọi là tức ở cổ)! * Mua chứng khoán là mua gì? Mua bán chứng khoán bao gồm mua bán cổ phiếu và nhiều loại khác (trái phiếu, chứng chỉ quỹ,...) nhưng để giải ngố thì ta cứ hiểu mua bán chứng khoán tức là mua bán cổ phiếu cho đỡ rắc rối. Việc mua bán này khác với mua hàng trên các sàn điện tử. Thứ bạn mua là: Một phần sở hữu công ty, có quyền lời ăn và có nghĩa vụ lỗ thì... ráng chịu. Đến lúc nào đó bạn nghĩ "chắc công ty này không có lời đâu" thì bạn có quyền bán cho người khác nếu họ đoán "công ty này sắp ăn nên làm ra rồi đấy", giá cả ngoài đời là thỏa thuận, nhưng trên sàn có nguyên tắc đàng hoàng, muốn mua gia cao ngút trời cũng không được, mà muốn bán giá rẻ như cho cũng không được. * Vậy sao giá cổ phiếu cứ lên xuống? Giống như trend TikTok, hôm nay hot mai flop, cổ phiếu cũng vậy, giá lên xuống vì: Có khi do công ty làm ăn ngon dù chỉ mới trên kế hoạch, có khi do tin xấu chẳng hạn lãnh đạo dính phốt, và nhiều nhất là tâm lý đám đông (cái này quan trọng nên Chứng khoán iO sẽ có hẳn một bài). * Chứng khoán có phải cờ bạc không? Không, dứt khoát là không phải. Vì cờ bạc tỉ lệ hên xui rất cao, còn chứng khoán cũng có hên xui, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát bằng kiến thức và sự tỉnh táo, nói chung là đừng chơi kiểu hên xui vì chỉ toàn xui thôi. Ngoài ra cờ bạc thì bạn thua là mất trắng, chứng khoán thua vẫn có thể giữ cổ phiếu nếu công ty không phá sản. Tất nhiên nếu bạn thích chơi chứng khoán kiểu cờ bạc thì vẫn có cơ hội đấy, nhưng đảm bảo tỉ lệ thua rất cao nếu đi theo hướng này, đầu tiên bạn chưa tin đâu, nhưng đến khi hết sạch vốn mới vừa khóc vừa "ước gì". - Chứng khoán iO -